2021

chapter in monograph / paper

polish

PL Cesarz Hadrian nie był pierwszym cesarzem, który pochylił się nad losem niewolników. Był jednak pierwszym władcą starożytnego mocarstwa, który pochylił się nad niewolnikami w sposób kompleksowy. W okresie swojego panowania, które trwało ponad dwadzieścia lat (od 117 do 138 roku po Chr.) władca ten, wydał szereg rozporządzeń, które stały się przysłowiowym kamieniem węgielnym do szeroko zakrojonego procesu humanizacji systemu niewolnictwa w rzymskim prawie – tak publicznym, jak i prywatnym. Do najważniejszych ustaw hadriańskich, które regulowały wzajemne stosunki na linii niewolnik i jego właściciel, należały m.in. – reskrypt zakazujący sprzedawania niewolników i niewolnic stręczycielom oraz właścicielom szkół gladiatorskich, reskrypt zabraniający zabijania wszystkich niewolników na zasadzie odpowiedzialności zbiorowej za nieudzielenie pomocy swojemu Panu lub Pani w chwili zagrożenia życia, reskrypt zabraniający torturowania oraz zabijania niewolnika przez właściciela bez wyraźnej decyzji sądu. Kolejnym przykładem humanitarnego podejścia do zniewolonych mas zamieszkujących Imperium Romanum był regulacja prawna, która uderzyła w szeroko rozpowszechnioną – wschodnią – modę kastrowania niewolników. Z perspektywy czasowej trudno dzisiaj odpowiedzieć na pytanie, co kierowało cesarzem Hadrianem, gdy decydował się tak dalece ograniczyć samowładztwo właściciela nad niewolnikiem, a tym samym ograniczyć rzymskie prawo własności, które było fundamentem rzymskiej Iustitii. Czy był to odruch sumienia i humanitaryzmu czy czysto polityczny pragmatyzm i potrzeba działania? Po którejkolwiek z opcji byśmy się nie opowiedzieli, to przyznać należy, iż reformy systemu niewolniczego, które dokonały się w czasach rządów Hadriana stały się początkiem idei praw człowieka w antycznym Rzymie.

66 - 75

Badania i Rozwój Młodych Naukowców w Polsce. Prawo, historia i gospodarka

XIII Ogólnokrajowa Konferencja Naukowa Młodzi Naukowcy w Polsce - Badania i Rozwój, 22.03.2021

5

5