EN SLOVAK AND CZECH CHURCH FINANCING MODEL

2024

Przegląd Prawa Wyznaniowego

Rocznik: 2024 | Tom: T. 16

artykuł naukowy

polski

PL Artykuł omawia finansowanie ze środków publicznych działalności kościołów i wspólnot religijnych na Słowacji i w Republice Czeskiej, poczynając od czasów czechosłowackiej federacji, aż do współczesności. Taki zakres czasowy umożliwia m.in. zaobserwowanie efektów obrania indywidualnej drogi unormowania tak delikatnej dziedziny życia, jaką jest działalność religijna, przy zasadniczo wspólnym w federacji formalnoprawnym punkcie wyjścia. Przykład Czechosłowacji (czesko-słowackiej federacji) oraz niezależnych Słowacji i Republiki Czeskiej jest wyjątkowo ciekawy, gdyż łączy w sobie zarówno możliwość obserwowania zmiany podejścia do tytułowego zagadnienia wynikającej bezpośrednio z porzucenia ustroju komunistycznego i przyjęcia demokracji, jak i możliwość śledzenia różnicowania się regulacji prawno-wyznaniowych, w znacznej mierze związanego z różnymi uwarunkowaniami społecznymi. Okazało się, że Słowacja pozostawiła budżetowe finansowanie stosunkowo szerokiego zakresu działalności kościołów i wspólnot religijnych, obejmującego np. pomoc w finansowaniu szeroko rozumianej działalności religijnej, oświatowej, kulturalnej i charytatywnej Kościoła, oraz bezpośrednich kosztów funkcjonowania Kościoła, w tym związanych ze sprawowaniem przez Kościół funkcji pracodawcy. Natomiast w Czechach obrano inną drogę, zmierzającą do ostatecznego uregulowania i maksymalnego ograniczenia finansowania kościołów i wspólnot religijnych, a w efekcie zamknięcia rozdziału rozliczania się z krzywdami poczynionymi przez komunistyczne państwo. Oba sposoby podejścia do obrania określonego modelu finansowania kościołów dostarczają wartościowych punktów odniesienia również do analiz obecnego i ewentualnie przyszłego modelu polskiego.

EN This article discusses the public financing of churches and religious communities in Slovakia and the Czech Republic, beginning from the time of the Czechoslovak federation to the present day. This timeframe allows, among other things, for observing the effects of choosing individual paths to regulate such a delicate area of life as religious activity, with a fundamentally common formal and legal starting point within the federation. The examples of Czechoslovakia (the Czech-Slovak federation) and independent Slovakia and the Czech Republic are particularly interesting, as they combine the opportunity to observe the change in approach to the titular issue resulting directly from the abandonment of the communist system and the adoption of democracy, as well as the opportunity to trace the differentiation of legal and religious regulations, largely related to different social conditions. It turned out that Slovakia retained budgetary funding for a relatively broad range of church and religious community activities, including assistance in financing the broadly understood religious, educational, cultural, and charitable activities of the Church, as well as direct operating costs, including those related to the Church‘s role as an employer. In the Czech Republic, however, a different path was taken, aiming to ultimately regulate and minimize the financing of churches and religious communities, and, in effect, close the chapter on reckoning with the wrongs perpetrated by the communist state. Both approaches to adopting a specific model of church financing provide valuable points of reference for analyses of the current and potentially future Polish model.

08.12.2025

261 - 288

Bibliografia, netografia na stronach 282-287.

70